عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز، اختلال شایعی است که جمعیت زیادی در سراسر دنیا به آن مبتلا هستند. افراد مبتلا معمولا با مشکلات گوارشی بعد از خوردن فرآورده های لبنی مواجه هستند.

عدم تحمل لاکتوز چیست؟

عدم تحمل لاکتوز، مشکل گوارشی است که بدن توانایی هضم و جذب لاکتوز(قند شیر) را ندارد، آن هم به دلیل تولید ناکافی آنزیم لاکتاز در بدن می باشد. لاکتوز کربوهیدرات اصلی موجود در فرآورده های لبنی می باشد. این اختلال معمولا با علائم  نفخ، اسهال و یا دردهای شکمی همراه می باشد.

لاکتوز، یک دی ساکارید یا قند دو کربنه است و هر مولکول آن متشکل از قندهای ساده مانند گلوکز و گالاکتوز می باشد. نقش آنزیم لاکتاز، تجزیه لاکتوز به گلوکز و گالاکتاز است تا جذب خون شده و تولید انرژی کند. با تولید ناکافی این آنزیم در بدن شاهد بروز علائم گوارشی خواهیم بود.

لاکتوز، قندی است که در شیر مادر یافت می شود، و همه افراد با توانایی هضم این قند به دنیا می آیند، به همین خاطر عدم تحمل لاکتوز به ندرت در کودکان زیر 5 سال دیده می شود.

علت بروز عدم تحمل لاکتوز

دو نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد که هر یک دلایل خود را دارند.

عدم تحمل لاکتوز اولیه

این فرم از عدم تحمل لاکتوز که شایع تر است، در اثر کاهش تولید آنزیم لاکتاز و با افزایش سن ایجاد می شود و در نهایت، میزان جذب لاکتوز نیز کاهش می یابد. عوامل ژنتیکی در بروز این اختلال موثر هستند.

عدم تحمل لاکتوز ثانویه

این فرم از عدم تحمل لاکتوز به ندرت دیده می شود. عواملی مانند بیماری سلیاک در بروز عدم تحمل لاکتوز ثانویه نقش دارند. آن هم به دلیل التهاب دیواره روده که منجر به کاهش تولید آنزیم لاکتاز در بدن می شود.

علائم و نشانه های عدم تحمل لاکتوز

در صورت مصرف فرآوردهای لبنی شاهد بروز علائم گوارشی خواهیم بود. برخی علائم و نشانه های رایج عدم تحمل لاکتوز عبارت است از:

• نفخ و گاز
• دردهای شکم
• اسهال و گاها یبوست
• تهوع

در برخی موارد فرد نیاز فوری به دست شویی رفتن پیدا می کند. شدت علائم در افراد متفاوت است و به عواملی مانند میزان تحمل لاکتوز توسط بدن و غذای مصرفی بستگی دارد.

دوری از  لاکتوز به معنی عدم مصرف فرآورده های لبنی که سرشار از مواد مغذی هستند

منظور از فرآورده های لبنی، مصرف محصولات تهیه شده از شیر می باشد. این قبیل محصولات، سرشار از مواد مغذی، پروتئین، کلسیم، و ویتامین های A، B12 و D هستند، که همگی برای حفظ سلامت استخوان ها ضروری اند و از شکستگی استخوان نیز پیشگیری می کنند.

از جمله مزایای مصرف فرآورده های لبنی می توان به کاهش ابتلا به دیابت نوع دو و چاقی نیز اشاره کرد.

اما متاسفانه افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، بایستی فرآورده های لبنی را از رژیم غذایی شان حدف کنند.

غذاهای حاوی لاکتوز

• شیر گاو
• شیر بز
• پنیر
• بستنی
• ماست
• کره

برخی غذاهای تهیه شده از فرآورده های لبنی نیز حاوی لاکتوز هستند، از جمله:

• بیسکویت و کوکی
• شکلات، شیرینی، کیک و آبنبات که حاوی شیرهستند
• نان های شیر مال
• بعضی دسرها

 در برچسب روی مواد غذایی، فرآورده های لبنی که حاوی شیراست ممکن با نام های دیگر ببینید از جمله:

• پودر شیر
• آب پنیر
• کازئین
• خامه
• شیر خشک

افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، قادر به مصرف برخی فرآورده های لبنی هستند.

تمامی فرآورده های لبنی حاوی لاکتوز هستند، اما این بدان معنا نیست که این افراد نباید هیچ گونه فرآورده لبنی مصرف کنند. بلکه میزان و درصد تحمل این افراد نسبت به لاکتوز کمتر است، به عنوان مثال، برخی افراد قادر به تحمل درصد کمی شیر در چای هستند، اما نسبت به شیر موجود در یک کاسه غلات واکنش نشان می دهند.

در واقع، تحقیقات نشان می دهند افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز توانایی تحمل 12 گرم لاکتوز را دارند، تقریبا یک لیوان شیر. برخی انواع محصولات لبنی حاوی مقادیر کمی لاکتوز هستند. به عنوان مثال هر 20 گرم کره محتوی 0.1 گرم لاکتوز می باشد.

جالب است بدانید که در میان فرآورده های لبنی، مصرف ماست منجر به بروز علائم کمتری در افراد مبتلا می شود.

فرآورده های غیر لبنی حاوی کلسیم

فرآورده های لبنی سرشار از کلسیم هستند، اما وقتی نمی توانید لبنیات مصرف کنید . می توان

از موادغذایی دیگر که  حاوی کلسیم هستنداستفاده شود که نیاز روزانه 1000 میلی گرم کلسیم تامین گردد.

برخی مواد غذایی حاوی کلسیم عبارتند از:

• غذاهای غنی شده از کلسیم، مانند آبمیوه ها، نان ، شیرسویا و یاشیر بادام که با کلسیم غنی شده است . قبل از مصرف، بسته را کامل تکان دهید چرا که کلسیم کف بسته ته نشین می شود.
• ماهی های کنسروی با استخوان که سرشار از کلسیم می باشد مانند ساردین
• غذاهای گیاهی حاوی کلسیم. بسیاری از غذاهای گیاهی حاوی مقادیر کافی کلسیم هستند، اما به واسطه داشتن موادی مانند فیتات و اگزالات، جذب کلسیم انها در بدن کمتر می باشد.

درمان عدم تحمل لاکتوز

اگر تمایلی به حذف فرآورده های لبنی ندارید، روش های درمانی برای این اختلال وجود دارد، از جمله:

مکمل ها(قرص های)آنزیمی

امکان خرید این قبیل مکمل ها جهت هضم بهتر لاکتوز، به صورت قرص و یا شربت (افزودن به غذا و نوشیدنی) وجود دارد. با این حال مصرف بیش از 50 گرم لاکتوز توصیه نمی شود.

خوردن کم کم  لاکتوز

افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، بایستی مصرف لاکتوز را تا حدی در رژیم غذایی شان داشته باشد تا بدن  به وجود این ماده عادت کند.

مصرف پروبیوتیک و پریبیوتیک ها

پروبیوتیک ها، میکروارگانیسم هایی هستند که مصرف آن ها برای حفظ سلامتی بدن ضروری می باشد. پریبیوتیک ها، انواعی از فیبرها هستندکه باکتری های مفید روده از آنها تغذیه می کنند.

پروبیوتیک ها و پریبیوتیک ها به بهبود علائم عدم تحمل لاکتوز کمک می کنند. بیفیدوباکتری، یکی از مفیدترین پروبیوتیک هاست، ماست و مکمل ها نیز حاوی پروبیوتیک هستند.

حذف فرآورده های لبنی از رژیم غذایی به معنای حذف مواد غذایی مفید نیست، و این که نیاز به حذف کامل این قبیل محصولات در رژیم غذایی افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز نمی باشد و بسیاری از این افراد قادر به تحمل مقادیر کمی لاکتوز هستند.

در صورت حذف کامل محصولات لبنی از رژیم غذایی، بهتر است که غذاهای دیگر حاوی کلسیم مصرف شود.