حساسیت (آلرژی) غذایی
در بعضی کودکان تعدای از مواد غذایی مثل شیر، تخم مرغ، سویا، آرد گندم، ماهی و بادام زمینی منجر به بروز حساسیت غذایی می شوند. آشنایی با نحوه تشخیص حساسیت غذایی، به شما کمک می کند تا مراقبت های پزشکی لازم را رعایت کنید. اگر کودک شما دچار حساسیت غذایی شد، مهم است بدانید که:
- چگونه برنامه غذایی کودک را مدیریت کنید
- چه اقدامات درمانی رادر هنگام بروز حساسیت انجام دهید
حساسیت غذایی وقتی پیش می آید که بدن به آن ماده غذایی واکنش نشان می دهد. در نتیجه، سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با آلرژن (ماده حساسیت زا) آنتی بادی تولید می کند. در صورت مصرف مجدد همان غذا، بدن ماده شیمیایی به نام هیستامین را ترشح می کند، تا از خود دفاع کند. این قبیل مواد شیمیایی نشانه های حساسیت را تحریک می کنند، و می توانند بر روی سیستم تنفسی، دستگاه گوارش، پوست و سیستم قلبی عروقی تاثیر بگذارند.
نشانه های حساسیت غذایی عبارت است از:
- آبریزش بینی
- خارش پوست
- سوزش زبان، لب ها و یا گلو
- التهاب و ورم
- درد شکمی
- خس خس کردن تنفس
در نظر داشته باشید، حساسیت غذایی با عدم تحمل غذایی متفاوت است.در عدم تحمل غذایی، سیستم ایمنی فرد در گیر نمی شود، و می تواند به علت عدم توانایی فرد در هضم غذا اتفاق بیفتد مثلا کمبودیک نوع آنزیم مثل عدم تحمل به لاکتوز شیرکه معمولا علایم ذیل را دارند
- آروغ زدن
- سوء هاضمه
- مدفوع شل
- سر درد
- عصبانیت
واکنش های حساسیت غذایی
واکنش های حساسیت غذایی در افراد، متفاوت است. این واکنش ها در برخی افراد خفیف و در برخی دیگر شدید است، به گونه ای که چند قسمت بدن درگیر می شود. زمان واکنش، از چند دقیقه تا چند ساعت متغیر می باشد.
واکنش های حساسیت غذایی بر روی 4 ناحیه از بدن ثاتیر می گذارد:
- پوست: به صورت اگزما، تورم و قرمزی پوست، خارش لب ها، زبان و یا دهان
- سیستم گوارشی: با درد های شکمی، استفراغ، تهوع و اسهال
- سیستم تنفسی: با آبریزش بینی، عطسه، سرفه ، خس خس و تنفس صدا دار
- سیستم قلبی- عروقی: با سبکی سر و یا غش
واکنش حساسیتی شدید تر که کل بدن را نیز درگیر می کند، آنافیلاکسی نامیده می شود. این شوک، یک واکنش ناگهانی است که یک و یا چند ارگان بدن را درگیر می کند. در چنین حالتی، انسدادراههای هوایی ناشی از تورم ، افت فشار خون، کاهش هوشیاری و یا حتی مرگ نیز دیده می شود.
راه های تشخیص حساسیت غذایی
در صورت احتمال حساسیت غذایی، با پزشک خود تماس بگیرید. در چنین شرایطی، پزشک به بررسی موارد زیر می پردازد:
- علایم کودک
- تناوب و تکرار حساسیت
- فاصله زمانی مصرف ماده غذایی و بروز اولین نشانه حساسیت
- سابقه حساسیت در سایر اعضای خانواده
علل بروز حساسیت نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. برای مثال، اگر کودک شما بعد از خوردن شیر، اسهال شود، عدم تحمل به لاکتوز، که یکی از علل ایجاد حساسیت غذایی است، بررسی می شود. بیماری سلیاک (بیماری دستگاه گوارش)، اختلالی است که فرد دچار عدم تحمل گلوتن، پروتئین موجود در گندم و بعضی از غلات می باشد و می تواند نشانه ای از حساسیت غذایی باشد.
متخصص آلرژی جهت تشخیص قطعی، به معاینه فیزیکی بیمار می پردازد. یکی از رایج ترین تست ها، تست پوستی است. در این تست، عصاره ای از ماده حساسیت زا بر روی ساعد و یا پشت بیمار قرار داده می شود تا پوست تحریک شود. دیده شدن نقاط قرمز رنگ در عرض 15 دقیقه، به معنای مثبت بودن تست و حساسیت غذایی است.
آزمایش خون و بررسی آنتی بادی IgE راه دیگر تشخیص حساسیت غذایی است. اگر حساسیت غذایی با انجام این دو تست تشخیص داده شود، دیگر نیازی به انجام آزمایشات بیشتر نخواهد بود.
در برخی موارد، متخصص می خواهد بداند که آیا احتمال بیشتر شدن حساسیت وجود دارد یا نه. در چنین حالتی، مصرف ماده حساسیت زا به تدریج افزایش می یابد و در عین حال، میزان بروز نشانه ها نیز بررسی می شود. این قبیل تست ها، در مطب متخصص و یا در بیمارستان انجام می شود، تا در صورت لزوم اقدامات پزشکی فورا صورت بگیرد. زیرا این قبیل واکنش ها می تواند برای سلامت شما، تهدیدی جدی باشد.
درمان حساسیت غذایی
بعد از تشخیص حساسیت، نوبت به درمان می رسد. درمان قطعی دارویی برای حساسیت غذایی وجود ندارد. بهترین درمان جلوگیری از بروز حساسیت است. به همین خاطر، بهتر است قبل از مصرف برخی از فرآورده ها، اطلاعات روی بسته بندی و محتویات تشکیل دهنده آن را مطالعه کنید.
گرچه درمانی برای حساسیت غذایی وجود ندارد، اما مصرف دارو می تواند به کمتر شدن نشانه های حساست کمک کند. به عنوان مثال، مصرف آنتی هیستامین ها در رفع آبریزش بینی، و یا درد های شکمی موثر است.
در صورت بروز حملات آسمی، از اسپری سالبوتامول ودرصورت شدت علایم اپی نفرین تجویز می شود تا مراحل درمانی به صورت اورژانسی صورت بگیرد. در بعضی کشورها آمپول اپی نفرین بصورت خود ترزیقی وجوددارد ، در درمان حساسیت های شدید و یا شوک انافیلاکسی، می توان تا دو تزریق انجام شود و سریعا با فوریت های پزشکی (115) تماس گرفته شود.
با تشکر مدیریت سایت دکتر کورش صمدپور متخصص تغذیه و رژیم درمانی
