نقش رژیم غذایی در پوکی استخوان
پوکی استخوان چیست ؟
استئوپروز Osteoporosis) ( نام لاتین پوکی استخوان که به معنی کم شدن تراکم استخوان است. قدرت استخوان به تدریج کم شده و موجب شکننده شدن استخوان خواهد شد. احتمال بروز شکستگی درافرادی که دارای پوکی استخوان هستند بیشتر می شود. این عارضه معمولا به آرامی پیشرفت می کند و ممکن است در ابتدای بیماری هیچ گونه علائم خاصی نداشته باشد تا زمانی که شکستگی به وجود بیاید. راه هایی وجود دارد که بتوان پوکی استخوان را کنترل کرد و مهم ترین مسئله پیشگیری از آن رژیم غذایی مناسب است.این عارضه کاملا با رژیم غذایی شما در کودکی و همچینن بزرگسالی مرتبط است و شما می توانید با رژیم غذایی مناسب احتمال مبتلا شدن به پوکی استخوان را کمتر کنید.
علل پوکی استخوان چیست ؟
استخوان های بدن انسان به طور دائم در حال ساخته شدن است به این گونه که استخوان های جدید جایگزین استخوان های قدیمی می شود.شما زمانی که جوان هستید عمل ایجاد استخوان های جدید تا حداکثرسن 25-30 سالگی سریع تر صورت می گیرد و به همین دلیل جرم استخوان افزایش پیدا می کند.بعد از افزایش سن جرم استخوان ها کم کم تحلیل می رود و عمل تخریب استخوانها سرعت بیشتری نسبت به ایجاد شدن استخوان دارد.پس می توان گفت هر چقدر جرم استخوان در دوران جوانی بیشتر باشد در زمان پیری کمتر به این مشکلات برخورد خواهید کرد. از جمله عواملی که می توانند در ایجاد پوکی استخوان نقش داشته باشند در زیر عنوان شده است:
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی
- جنسیت (دیده شده است که در زنان پوکی استخوان بیبشتر است)
- کم بودن برخی از هورمون های جنسی(مانند استروژن و تستوسترون )
- اختلالات تیروئیدی
- مشکلات غده های دیگر مانند غدد کلیوی و هیپوفیز
- جذب کم کلسیم
- رژیم غذایی ناسالم
- جراحی معده و روده
- مصرف برخی داروها
- سبک زندگی بدون فعالیت فیزیکی
- استعمال دخانیات
عوارض پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان در موارد شدید منجر به شکستگی استخوان در ستون فقرات و همچنین لگن خواهد شد.استخوان ها به قدری ضعیف می شوند که احتمال زمین خوردن با عدم تعادل کافی بالا می رود. معمولا اکثر شکستگی های لگن بر اثر زمین خوردن این افراد است.به دنبال این مشکل فرد ناتوانی جسمی پیدا می کند و کم تحرکی در او بالا می رود و حتی به دلیل در بستر ماندن های طولانی ممکن است منجر به مرگ شود.از دیگر عوارض پوکی استخوان می توان به ضعیف شدن ستون فقرات و مچاله شدن ،کمردرد و کاهش قد و قوز اشاره کرد.
نقش رژیم غذایی در پوکی استخوان
رژیم غذایی برای پیشگیری از پوکی استخوان باید از کودکی آغاز شود .توصیه های درمانی و روش های جلوگیری از پوکی استخوان تقریبا مشابه هستند و عمدتا شامل مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D و مصرف میوه و سبزی فراوان در رژیم غذایی می شود.
کلسیم
برای داشتن استخوان های محکم کلسیم یکی از مهم ترین عوامل می باشد.بارها و بارها شنیده ایم که مهم ترین منبع کلسیم لبنیات و همان شیر ،ماست و پنیر است.از لحاظ مواد غذایی دارای کلسیم نمی توان هیچ منبع غذایی را با لبنیات مقایسه کرد.مصرف شیر و لبنیات در دوران کودکی و نوجوانی باعث می شود تراکم استخوان ها بالا رود.برای این امر پیشنهاد می شود که روزانه حداقل سه واحد لبنیات کم چرب را مصرف کنید. شما همچنین باید درمقدار مصرف لبنیات دقت کافی داشته باشید زیرا وجود مقدار زیاد نمک در انواع پنیرها و ترکیبات پلی فسفات و پروتئین آن به جای تامین و ذخیره سازی کلسیم در بدن موجبات افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می گردد.به طور متوسط باید روزانه هزارمیلی گرم کلسیم به بدن افردا برسدکه یک لیوان شیر ویا یک لیوان ماست حاوی حدود سیصدمیلی گرم کلسیم است.در حالتی که نمی توانید کلسیم را از مواد غذایی دریافت کنید باید روزانه از مکمل های کلسیم مصرف کنید.
ویتامین D
مصرف کلسیم نقش مهمی دارد اما در صورتی که کلسیم بعد از مصرف جذب نشود عملا موثر نخواهد بود. در اینجا صحبت از ویتامین د به میان خواهد آمد.ویتامین د برای جذب کلسیم ضروری است.در صورتی که ویتامین Dبه بدن نرسد کلسیم نمی تواند به درستی جذب شده و بر روی استخوان ها کارکرد مثبت داشته باشد.بهتر است بدانید که جذب ویتامین د توسط پوست انجام می شود اما ممکن است به دلایل مختلف افراد نتوانند به اندازه لازم در معرض نور خورشید قرار بگیرند به همین علت باید با رژیم غذایی این نیاز بدن نیز جبران شود.مواد غذایی مانند ماهی سالمون سرشار از ویتامین د می باشد . زرده تخممرغ نیز غنی از ویتامین D است و غلات غنی شده با ویتامین D نیز به همراه شیر منبع مفید این ویتامین هستند.با توجه به اینکه کمبود ویتامین د در ایران شایع است توصیه میشود همه افراد تحت نظرمتخصص تغذیه و یا پزشک مکمل ویتامین د مصرف کنند
پروتئین
ساختار استخوان به گونه ایی است که املاح کلسیم بر روی یک ساختار سه بعدی از جنس پروتئین رسوب می کند برای اینکه این ساختار استخوان ساخته شود نیاز به پروتئین می باشد و در صورت نبود آن استخوان ضعیف خواهد بود.پروتئین در انواع گوشت ها تخم مرغ،آجیل ها،شیر و پنیر نیز وجود دارد اما یادمان باشد مصرف بیش ازاندازه پروتیئن دفع کلسیم ازادراررا زیاد می کند.
منتظر نظرات و پیشنهادات شما هستیم
با تشکر مدیریت سایت دکتر کورش صمدپور
پزشک متخصص تغذیه و رژیم درمانی MD,PhD
دارای مدرک GDPH از دانشگاه کوینزلند استرالیا
دکتر کورش صمدپور دارای خدمات:
کاهش و تثبیت وزن با اصلاح الگوهای تغذیه ای
ارائه برنامه غذایی تخصصی ویژه دوران بارداری و شیردهی، کودکان چاق یا کم وزن، سالمندان و ورزشکاران
ارائه برنامه غذایی تخصصی ویژه بیماران دیابتی، قلبی، کلیوی، گوارشی و کبد چرب
