هر آنچه که باید راجع به فولیک اسید بدانید

فولیک اسید یا اسید فولیک، یا ترکیب مصنوعی از فولات و ویتامین B9 (ویتامین محلول در آب) می باشد. اسید فولیک به طور طبیعی در مواد غذایی یافت نمی شود، اما در مکمل ها و محصولاتی مانند نان و جبوبات موجود می باشد.

اسید فولیک ، نوع طبیعی و متفاوت فولات است، و جهت استفاده توسط بدن باید به فرم فعال تبدیل شود. میزان سرعت این تبدیل به ژنتیک فرد بستگی دارد. 

در این مقاله به بررسی اسید فولیک ، مزایا، منابع و عوارض مربوط به کمبود آن در بدن می پردازیم.

فولیک اسید برای چیست؟

فولیک اسید، نوع مصنوعی و پایدار ویتامین B9 می باشد و از آن جایی که به طور طبیعی در مواد غذایی یافت نمی شود، مصرف مکمل های معدنی و مولتی ویتامین ها جهت جذب آن توصیه می شود. 

با این حال، اسید فولیک باید در بدن به نوع فعال (ویتامین B9) تبدیل شود که این کار از طریق آنزیم های موجود به نام MTHFR امکان پذیر می باشد. 

برخی افراد دچار جهش های ژنتیکی هستند که باعث می شود این تبدیل به خوبی در بدن صورت نگیرد. در چنین شرایطی، انباشت اسید فولیک در خون می تواند به ضرر سلامت بدنی باشد و منجر به بروز عوارضی مانند ضعف سیستم ایمنی، کاهش عملکرد مغز و افزایش احتمال ابتلا به سرطان شود. 

توصیه می شود افرادی که دچار جهش MTHFR هستند، از مصرف بیش از حد اسید فولیک خودداری کرده و در مقابل مکمل های حاوی  5-MTHF مصرف کنند.

طرز مصرف فولیک اسید

همان طور که قبلا گفتیم، اسید فولیک از طریق رژیم غذایی جذب بدن نمی شود، اما فولات که فرم فعال ویتامین B9 است، در مواد غذایی موجود می باشد. اما با این وجود بسیاری از افراد از مصرف مواد غذایی سرشار از فولات غافل هستند.

مزایای ویتامین B9

پیشگیری از بروز نقایص لوله عصبی

مصرف کافی و متعادل این ویتامین، می تواند از بروز نقایص لوله عصبی پیشگیری کند. در حالی که کمبود این ویتامین در هفته های اول بارداری می تواند منجر به بروز نقایص لوله عصبی و یا ناهنجاری های مغز و نخاع شود.

کودکانی که مادران آن ها به میزان کافی ویتامین B9 مصرف کرده اند، کمتر در معرض ابتلا به چنین عوارضی قرار دارند.

از آن جایی که حدود نود درصد خانم ها دچار کمبود این ویتامین هستند، مصرف روزانه 400 میکروگرم مکمل های فولات در سنین باروری توصیه می شود.

خوشبختانه بسیاری از مکمل های دوران بارداری محتوی اسید فولیک هستند. متیل فولات نوع فعال ویتامین B9 است که بدن قادر به استفاده از آن بدون تبدیل شدن به فرمی دیگر می باشد.

پیشگیری از بروز سرطان

مصرف فولات از بروز بسیاری از سرطان ها از جمله سرطان سینه، روده، ریه و پانکراس پیشگیری می کند که می تواند به دلیل تاثیر فولات در رونوشت ژن ها باشد. برخی تحقیقات نشان می دهند که مصرف کم فولات می تواند باعث افزایش رشد غیر طبیعی سلول ها، تجزیه DNA و در نهایت بروز سرطان شود.

با این حال، مصرف زیاد فولات در افراد مبتلا به سرطان و تومور، می تواند باعث تشدید شرایط و افزایش رشد تومور شود.

کاهش سطح هموسیستئین

هموسیستئین، مولکول التهابی است که با بیماری های قلبی مرتبط می باشد، مصرف کافی و متعادل فولات به کاهش سطح این ماده کمک می کند.

فولات به کاهش سطح هموسیستئین کمک می کند، چرا که وجود آن در روند تبدیل هموسیستئین به مولکول دیگری به نام متیونین نیاز می باشد. در صورتی که میزان فولات کم باشد، این تبدیل به آهستگی طی می شود و سطح هموسیستئین بالا می رود.

تحقیقات نشان می دهند مصرف روزانه مکمل های اسید فولیک به کاهش سطح هموسیستئین کمک می کند، البته این کاهش ربطی به کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی ندارد.

مواد غذایی حاوی فولیک اسید

مواد غذایی سرشار از اسید فولیک عبارتند از:

• نان
• غلات صبحانه
• کیک ها
• کوکی ها
• بلغور گندم
• کلوچه
• نوشیدنی های انرژی زا
• پاستا
• برنج سفید

منابع و غذاهای طبیعی حاوی فولیک اسید:

• جگر
• عدس
• لوبیا
• ماروبه
• اسفناج
• کنگر
• کلم برگ
• بروکلی

علائم و نشانه های کمبود فولات

افراد مبتلا به بیماری التهابی روده، افراد سیگاری و افرادی که مشروبات الکلی به میزان زیاد مصرف می کنند، بیشتر در معرض کمبود فولات هستند. علائم و نشانه های کمبود فولات عبارت است از:

• بالا رفتن سطح هموسیستئین خون
• کم خونی مگالوبلاستیک، نوعی کم خونی که در آن گلبول های قرمز خون بزرگ می شوند
• خستگی
• ضعف
• زود رنجی
• تنگی نفس

کمبود فولات با اندازه گیری سطح فولات ذخیره شده در گلبول قرمز و یا در گردش خون تعیین می شود.

بیشتر بخوانید :

مزایای ویتامین C

بهترین زمان مصرف ویتامین D

ویتامین های قبل از بارداری

عوارض فولیک اسید

هنگام مصرف فولیک اسید، موارد زیر را در نظر داشته باشید:

1. نهفته شدن کمبود ویتامین B12
2. آنمی مگالوبلاستیک، می تواند نشانه ای باشد از کمبود ویتامین B12 و فولات. مصرف مکمل های فولات به درمان این کم خونی کمک می کند، اما تاثیری بر سطح ویتامین B12 نمی گذارد و می تواند منجر به بروز آسیب عصبی شود.
3. پیشرفت سرطان: برخی تحقیقات نشان می دهند مصرف اسید فولیک می تواند می تواند بر پیشرفت سرطان و رشد سلول های پیش سرطانی تاثیر بگذارد.
4. گردش فولیک اسید آزاد: از آن جایی که تبدیل اسید فولیک به فرم فعال، روند آهسته ای دارد، اسید فولیک بیشتری در خون انباشته می شود که می تواند باعث ضعف سیستم ایمنی و کاهش عملکرد مغزی شود.
5. علاوه بر موارد گفته شده، جهش ژنتیکی MTHFR باعث می شود تا روند تبدیل اسید فولیک به فرم فعال، با سرعت کمتری انجام شود که در چنین شرایطی مصرف مکمل های محتوی 5-MTHF  توصیه می شود، چرا که این مکمل ها حاوی فرم فعال ویتامین B9 هستند و بدن می تواند از فولات استفاده کند.

نتیجه گیری

اسید فولیک، فرم ساختگی و مصنوعی ویتامین B9 است که عمدتا در حبوبات یافت می شود و مصرف مکمل از کمبود آن پیشگیری می کند. مصرف کافی و متعادل ویتامین B9 به کاهش سطح هموسیستئین کمک، و از بروز نقایص تولد و سرطان پیشگیری می کند.

شایان ذکر است که اسید فولیک مشابه فولات جذب شده از مواد غذایی نیست، و بایستی قبل از استفاده در بدن به  5-MTHF فعال تبدیل شود. به همین خاطر، افراد مبتلا به جهش ژنتیکی MTHFR باید از مکمل های محتوی  5-MTHF استفاده کنند.