تغذیه کودکان زیر یکسال
از آنجایی که سنین کودکی، سنین رشد کودک محسوب می شود بنابراین تغذیه نقش مهمی در این دوران دارد. تغذیه در این دوران شامل دو مرحله غذایی می باشد:
– از یک تا 6 ماهگی که تغذیه انحصاری با شیر مادر است
-6 ماهگی تا 1 سالگی که شروع تغذیه تکمیلی می باشد
هرچند که در همه این دوران شیر مادر جز موارد ضروری تغدیه ای می باشد اما میزان آن در هریک از مراحل متفاوت است که در اینجا به رژیم تغذیه ای هریک از این مراحل می پردازیم:
تغذیه از بدو تولد تا 6 ماهگی:
تغذیه انحصاری نوزاد در این دوران شیر مادر است در این زمان اگرچه شیرمادر بهترین تغذیه می باشد و تمامی نیازهای کودک را بر طرف می کند اما در کنار آن باید روزانه قطره مولتی ویتامین و یا قطره ویتامینA+D داد که به طور معمول 20 تا 25 قطره می باشد. به غیر از این موارد نباید هیچ چیز دیگری حتی آب به کودک داد .تحقیقات نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند در بزرگسالی کمتر به بیماریهای عفونی و گوارشی مبتلا می شوند.
یکی از مشکلاتی که مادران ممکن است در شیردهی داشته باشند کمبود شیرشان باشد که برای افزایش شیر به مادران توصیه می شود میزان دفعات شیردهی را زیاد کنند. مثلا اگر هر 2 ساعت به کودک شیر می دهند این زمان را به 5/1 ساعت کاهش دهند. همچنین مادر می تواند با مصرف برخی خوراکی ها میزان شیرش را افزایش دهد که از آن جمله می توان به مواد غنی از نشاسته چون سیب زمینی و ماکارونی، میوه هایی چون انگور، آبلیموی تازه، ریحان و هویج و برخی دانه ها مانند بادام اشاره کرد.
تغذیه 6 ماه تا 1 سال:
از 6 ماهگی مناسب ترین زمان برای دادن غذای کمکی به کودک می باشد. علت این امر این می باشد که شیر مادر تا 6 ماهگی می تواند همه نیاز های ضروری کودک را رفع کند ولی از آن به بعد کودک نیاز به غذای کمکی دارد . در این سن نیاز کودک به آهن بیشتر می شود و شیر مادر و غذای کمکی نمی تواند این نیاز را تامین کند و کودک باید از شش ماهگی تا پایان دو سالگی قطره آهن استفاده کند. به همین دلیل پزشک از این زمان قطره آهن را نیز برای کودک تجویز می کند.
غذای تکمیلی را می توان از یک نوع ساده شروع کرد و کم کم با اضافه کردن مواد دیگر آن را متنوع کرد. بهترین غذا برای شروع تغذیه تکمیلی فرنی با آرد برنج می باشد( چون هضم آن آسان است ). میزان غذا در ابتدا باید کم باشد ( 3-1قاشق مربا خوری) و به مرور که کودک عادت کرد، آن را اضافه کرد. غذایی که برای کودک شروع می شود بهتر است از یک نوع باشد و سه روز داده شود تا اطیمنان حاصل شود که کودک آلرژی و حساسیتی به آن ندارد. بعدا می توان شیر برنج و حریره بادام داده شود و کم کم سوپ به جمع غذاها افزوده شود.
پس از اینها می توان انواع سبزیجات از جمله هویج، جعفری، گشنیز و کدو و لوبیا و امثال اینها را به غذای کودک اضافه کرد و در سوپ کودک این مواد غذایی را افزود. البته توصیه می شود این سبزیجات تک تک و مرحله به مرحله اضافه شوند. ماده غذایی که پس از سبزیجات حتما توصیه می شود به غذای کودک اضافه شود گوشت می باشد که البته باید گوشت کاملا له و نرم شده باشد.
پوره سبزی ها نیز غذای بسیار مناسبی برای کودک است. پوره را می توان همراه با سیب زمینی، کدو حلوایی و نخود فرنگی به طور بسیار نرم همراه با روغن یا کره تهیه کرد.در بین سبزیجات توصیه می شود تا یک سالگی اسفناج به کودک داده نشود.
از غذاهایی که در سن حدود 8 ماهگی می توان به رژیم کودک اضافه کرد زرده تخم مرغ است. برای اینکار باید پس ازجوشاندن تخم مرغ به مدت 20 دقیقه و جدا کردن زرده از سفیده به اندازه یک نخود از آن را درشیر نرم کرد و به کودک داد و کم کم میزان آن را افزایش داد به طوری که پس از1 هفته می توان هر روز نصف زرده تخم مرغ و یا یک روز در میان یک زرده کامل به کودک داد. از هشت ماهگی می توان به غذای شیرخوار ماست نیز اضافه کرد.
همچنین از 8 ماهگی نیز مادر می تواند او را با غذاهای جامد آشنا کند و تکه های بیسکویت و نان دست او بدهد زیرا اگر این کار را نکند کودک در گرفتن غذاهای جامد با مشکل روبرو خواهد شد. شروع استفاده از حبوبات از نه ماهگی می باشد که به سوپ کودک اضافه می شود. آب میوه آخرین ماده غذایی است که به برنامه غذایی کودک در سال اول اضافه می شود.
مصرف توت فرنگی، گیلاس، آلبالو، کیوی، خربزه و اسفناج، سفیده تخم مرغ و شیر گاو به دلیل ایجاد حساسیت و همچنین مصرف عسل در سال اول زندگی به دلیل احتمال آلودگی با کلستریدیوم بوتولونیوم توصیه نمی شود.
در سال اول زندگی از افزودن نمک شکر و ادویه به غذای کودک باید خودداری کرد زیرا ذائقه کودک در این زمان شکل می گیرد( بجز غذاهای مانند فرنی که در دستور تهیه آن شکر وجود دارد)
باتشکرمدیریت وب سایت دکتر صمدپور؛ متخصص تغذیه در غرب تهران
