رژیم غذایی بیماران با نارسایی کلیوی
کلیه و وظایف آنها
یکی از مهم ترین اعضای بدن کلیه ها بوده و بسیاری از دیگر اعضای بدن برای عملکرد صحیح به کلیه ها وابسته هستند. از مهم ترین وظایف کلیه ها می توان به برداشت مواد زائد از خون و برگشت خون تصفیه شده به بدن اشاره کرد که تعادل را برای بدن حفظ می کنند.
دیگر وظایف کلیه:
- آب بدن را تنظیم می کنند .کلیه ها وظیفه دارند حجم آب مناسب بدن شما را کنترل کنند و از طریقی آب اضافی را دفع و یا به حفظ آب بدن شما کمک کند.
- کلیه‌های سالم علاوه بر تصفیه خون کارهای مهمی برای بدن انجام می‌دهند. دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن، ساخت گلبول‌های قرمز خونی، محکم نگه داشتن استخوان‌ها و کمک به حفظ مقدار کافی از مواد معدنی موجود در خون از عملکردهای حیاتی کلیه‌هاست
علل نارسایی کلیه ها
نفرون ها ،بخش های کوچک تصفبه کننده در کلیه هستند که در بیماری های کلیوی آسیب می بینند به طوری که توانایی تصفبه آنها را می گیرند
معمولا دو علت اصلی برای بیماری های کلیوی در نظر گرفته می شود که نسبت به دیگر عوامل شایع تر است.
- دیابت :در بیماری های دیابتی بدن نمی تواند استفاده کافی از قند خون را داشته باشد و گلوکز اضافی باقی مانده در خون همانند یک سم عمل می کند.به همین علت در اثرافزایش قند خون به نفرون ها آسیب وارد می شود و اگر سطح گلوکز خون فرد پایین نگه داشته شود می توان از ایجاد بیماری نفرونی جلوگیری کرده و یا آن را به تاخیر انداخت.
- فشار خون بالا:زمانی که فشار خون بالا می رود به مویرگ های کلیه آسیب وارد می شود و در دفع مواد اضافی بدن توسط کلیه اختلالاتی ایجاد می شود.
از دیگر دلایل ناهنجاری های کلیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
واسکولیت ها:آسیب به مویرگ های درون کلیه
بیماری های ژنتیکی کلیه ها و مصرف برخی از داروها،مسمویتها و سنگ های که منجر به انسداد بشود
علائم
بیش از 90 درصد افرادی که نارسایی کلیوی دارنددر ابتدا از بیماری خود بی‌خبرند. نخستین نشانه‌ای که باید به آن توجه شود این است که فرد مبتلا بیش از حد معمول احساس خستگی می‌کند. کاهش شدید عملکرد کلیه‌ها به دلیل بیماری کلیوی باعث تشکیل سموم و ناخالصی‌های متعدد در خون می‌شود. این امر، خستگی مفرط و ضعف را در بدن فرد ایجاد و در نتیجه تمرکز را دشوار می‌کند.
از عوارض دیگر بیماری‌های کلیوی می‌توان به کم‌خونی اشاره کرد که باعث بروز ضعف و خستگی می‌شود. فردی که از بیماری کلیوی رنج می‌برد، معمولا بسختی به خواب می‌رود. همچنین ارتباطی بین چاقی و بیماری‌های مزمن کلیوی وجود دارد. وقفه تنفسی در خواب نیز در مبتلایان به بیماری‌های کلیوی بسیار معمول است.خشکی و احساس خارش در پوست از دیگر نشانه‌هایی است که باید جدی گرفت..
شیوع
ابن بیماری در ایران مانند سایر كشورهای در حال توسعه شایع است البته در استان های مختلف ایران شیوع متفاوتی دارد. مردان 1/2 برابر بیشتر از زنان به این عارضه مبتلا می شوند. مبتلایان به دیابت، فشارخون، چاقی و افزایش چربی خون همچنین افراد مسن، سیگاری و یا دارای سابقه خانوادگی بیماری كلیوی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
رژیم غذایی
رژیم غذایی در این بیماران بر حسب اینکه دیالیز میشوند یا خیرتعیین می گردد که این برنامه غذایی باید توسط متخصص تغذیه تنظیم می گردد .ابتدا با توجه به معاینه بیمارنیاز او را به انرژی تعیین می کند و سپس برنامه غذایی مناسب برای او ارائه می دهد.نکاتی در این برنامه غذایی وجود دارد که بهتر است در مطالب زیر آن را مطالعه کنید.
سدیم:همان طور که می دانید نمک عامل اصلی بیماری فشار خون ،بیماری قلبی و به دنبال ان بیماری های کلیوی خواهد بود.به همین دلیل مصرف نمک باید در برنامه غذایی محدود شود .نباید فقط نمک به صورت پودر محاسبه نمود چون مواد غذایی می توانند کم و بیش نمک داشته باشند و بعضی از مواد غذایی مقدار نمک زیادی دارند اگر چه نا محسوس است مثلا کیک ها که در ساخت آنها جوش شیرین به کار برده شده و یا غذاهای کنسروی و نیز دسته غذاهایی مثل کالباس- سوسیس – ژامبون- سس های تجاری و ترشی های ساختگی غنی از کلرور سدیم می باشند لذا در برنامه غذایی باید محاسبه شوند به طوری که در یک بیمار دچار نارسایی کلیه که قرار است غذای کم نمک در رژیم داده شود مقدار مصرف نمک ظاهری ۲-۱ گرم بیشتر نباید باشد.و بیماران باید دقت داشته باشند که در بسیاری از مواد غذایی درصدی نمک وجود دارد و منظور از نمک ،لزوما استفاده به شکل پودری آن نیست.
پروتئین :در بیشتر بیماران کلیوی دریافت پروتئین باید محدود شود و و به یک سطح مشخصی برسد.معمولا به این گونه است که هفتاد درصد پروتئین های دریافتی باید از نوع پروتئین مرغوب و خوب باشد . اگر پروتئین مورد نیاز بصورت دقیق محاسبه نشود باعث سوتغذیه و تحلیل عضلات می شود
فسفر:اگر در رژیم غذایی فرد مبتلا به بیماری های کلیوی فسفر به درستی تنطیم نشود خطر بالا رفتن فسفات خون وجود دارد که دارای عوارض بدی است.زمانی که فسفات خون اضافه شود می تواند همراه با کلسیم در بافت های نرم مثل کلیه رسوب کند و مشکلات بیماران را بیشتر کند.غذاهایی مانند زرده تخم مرغ،نان های سبوس دار،جوانه گندم ،ماهی و پنیر و حبوبات دارای فسفر بیشتری هستند و باید کنترل شده مصرف شوند.
پتاسیم :وجود پتاسیم در خارج سلول کم است اما اگر پتاسیم در خارج از سلول انباشته شود منجر به خطرناک ترین سم برای بیماران کلیوی خواهد شد.معمولا همان رژیم غذایی محدود به پروتئین، پتاسیم کافی بدن را تامین می کند اما به دلیل اینکه بسیاری از خوراکی ها دارای مقداری پتاسیم هستند باید غذاهای غنی از پتاسیم برای بیماران کلیوی شناخته شود و مصرف آن را حداقل کنند.می توان گفت بیشترین مقدار پتاسیم در آب گوشت، موز ،کیوی،خربزه و طالبی هستند.از دیگر مواد غذایی پتاسیم دار می توان به سیب زمینی،خشکبار ،گوجه فرنگی،قارچ،اسفناج،سیر،فلفل،بوقلمون،جگر و جو اشاره کرد.
منتظر نظرات و پیشنهادات شما هستیم
با تشکر مدیریت سایت دکتر کورش صمدپور متخصص تغذیه و رژیم درمانی MD,PhD دارای مدرک GDPHو phD تغذیه از دانشگاه کوینزلند استرالیا
